Cem, Alevîlerin toplu halde ettikleri ibâdetin adıdır. Bu amaç için toplu olarak kullanılan yere de cemevi denilir.

Kavram olarak cem, Arapça kökenli bir sözcük olup toplama, bir araya getirme anlamına gelmektedir. Cem, cuma ve cami kelimelerinin kökleri de ortaktır.

Cem'in kaynağı Kırklar Cemi'dir. İsteğe bağlı olarak namaz kılar ve İslâmiyet'in diğer şartlarını yerine getirirler.

Cem ibâdetini diğer inançlardaki ibâdetlerden farklı kılan başlıca unsurlardan biri; cemde bulunanların aynı zamanda topluma hesap vermekle yükümlü olmalarıdır. Cemde bulunanlar birbirlerinden râzı olmak zorundadırlar. Cemde bulunan bir kişi başka bir kişiye dargınsa, bu iki kişinin dargınlıkları giderilmeden, barışmaları sağlanmadan ceme başlanmaz.

Alevîlerin toplu anlamda temel ibâdeti olan Cem, bir dedenin gözetiminde, önderliğinde yerine getirilir.

Cem ibâdetine katil, hırsız, yolsuz, düşkün kimseler giremez

Cem'de 12 hizmet [

1- Mürşid (Dede): Görev itibarıyla Muhammed, Ali ve Hacı Bektaşi Veli'yi temsil eder. Cem erkânı başkanlığını yapar, ikrar alır nasip verir. Cenaze, müsahiplik, nikah, sünnet törenlerini yerine getirir. Bunlara ek olarak yeni doğan "can" lara isim koyar.

2- Rehber : Görev itibarıyla İmam Hüseyin´i temsil eder. Yola girmek isteyenleri hazırlar, yol gösterir. Mürşidin en yakın yardımcısıdır.

3-Gözcü : Görev itibarıyla Ebuzer Gaffari’yi temsil eder. Rehberin yardımcısıdır. Cemin sessiz ve sakinlik icinde geçmesini saglar. Cemin bekçisidir.

4- Çeragci (Delilci) : Görev itibarıyla Cabir El Ensari’yi temsil eder.Cemevinde bulunan aydinlatma araçlarını yakar.Buhardanlıkları ve mumları (ceragları) hazırlar.

5- Zakir(Âşık) : Görev itibarıyla Bilal Habeş’i temsil eder. Cemde tevhid, duazde imam, mersiye, semah, nevruzi adı verilen âyinsel âyinsel deyişleri söyler.

6- Süpürgeci (Ferras) : Görev itibarıyla Selmani Piri paki temsil eder. Cemevinin sürekli temizligi ile meşgul olur.

7- Meydancı : Görev itibarıyla Hüzeyme tül Yemeni’yi temsil eder.Cemevinde semahserleri kaldırır. Postları yerine dizer.

8- Niyazcı : Görev itibarıyla Mahmut el Ensari’yi temsil eder. Kurbanları tekbirler ve keser. Gelen lokmaları alır ve dağıtımını sağlar.

9- İbrikçi : Görev itibarıyla Kamber'i temsil eder. Cemde mürşidin ve cem erenlerinin abdest almalarini sağlar.

10- Kapıcı : Görev itibarıyla Gülam Keysani’yi temsil eder. Ceme gelen erenlerin evlerini gözetler.

11- Peyikçi : Görev itibarıyla Amri Ayyari’yi temsil eder. Cem olacağını tüm canlara duyurur.

12- Sakacı : Görev itibarıyla Ammari Yaseri’yi temsil eder.Cemevinde su , şerbet, saka, süt, üzüm suyu vb. dağıtımını sağlar.

Duaz ve deyiş [

Duaz, Duazdeh'in kısaltılmış halidir. Duazdeh Farsça olup oniki (12) anlamına gelmektedir.

Duaz, cem âyinlerinde söylenen ve Oniki İmamlar'ın adlarının geçtiği deyişlerdir. Bazen dua olarak da nitelendirilirler. Bu deyişlerde ayrıca Oniki İmamlar'ın yanı sıra başta Peygamber ve Hacı Bektaş Veli olmak üzere Alevî ulularının adları geçmektedir.

Alevîlik ve Alevîler hakkında biraz bilgi sahibi olan kişiler için duazın, nefesin, türkünün, deyişin farklı anlamlara sahiptir.Fakat günümüz gerçekliği doğrultusunda genel bir tanım olması ve bu tanımın yaygınlaşıp kabul görmesi için Deyiş tanımı en uygun olanıdır. Deyiş; Alevîliği çağrıştıran her melodinin adıdır. Türkü, nefes, duaz bunlar da alt adlardır. Yoz ve yobaz üretimden farklı olunduğunun anlaşılması için deyiş en uygun tanımdır.

Semah

Semah, Cemlerde deyişler eşliğinde yapılan dinsel törenin adıdır. Ulu Hünkâr Hacı Bektaşı Veli bu konuda şöyle söyler: "Semah, ariflerin aleti, muhiplerin ibâdeti, taliplerin maksududur. Bizim Semahımız oyuncak değil, ilahi bir sırdır. Bir kimse ki Semahı oyuncak sayar o cahildir".

Semahın kaynağı Kırklar meclisine dayanır. Bu meclise gelen Muhammed’e Salmanı Farisi tarafından bir üzüm tanesi verilir ve Salmanı Farisi kendisinden bunu paylaştırmasını ister. Muhammed Cebrail’in getirdiği tabakta bu üzüm tanesini sıkar. Bunu içen Kırklar "Ya Allah" deyip Semah dönmeye başlarlar.Geçmişte sadece Cemlerde dönülen semahlar, günümüzde özüne aykırı düşmedikçe izleyiciler önünde de icra edilmektedir.